Nếu thế hệ đi sau được thưởng nhiều tiền hơn chúng ta thì chúng ta nên mừng mới phải chứ? - Chúng ta rất mừng vì không như vậy thì từng lớp không tiến được
Sơn hà còn nghèo. Khi có một nhóm sinh viên trẻ được giải thưởng trong cuộc thi về robot giữa các nước Đông Nam Á thì được Bộ Khoa học và Công nghệ thưởng cho tới nửa tỷ. Có một số lần được xúc tiếp cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Cơ bản là phải đảm bảo cho người ta sống được bằng lương.
Ông cũng là người đặt nền tảng cho chuyên ngành lý thuyết mới: Tối ưu toàn cục. Nếu muốn có kinh phí khoa học thì anh phải thuộc biên chế của một trường. Thậm chí vẽ rất nhiều voi. - Tôi thiển nghĩ. Đó là cái khó. Trong nền văn minh đương đại.
Chúng ta có thể bị mất những trí não lớn đang còn hữu ích. Nếu chúng ta không xây dựng hoàn chỉnh cơ chế quản lý xã hội một cách công khai và minh bạch thì rất khó chống tham nhũng. Chưa đến tuổi hưu trí cũng xin nghỉ. Cố nhiên. - Tôi vẫn rất muốn được GS dẫn ra những tỉ dụ cụ thể. Tôi không nghĩ rằng tình trạng suy đồi đạo đức đó là do phẩm chất thầy cô giáo.
Phải có nhiệm vụ kèm theo. Dễ gây ấn tượng là ta rất chú ý phát triển khoa học. - Thế phải có công trình nghiên cứu khoa học như thế thì người ta mới tìm ra được lý luận khoa học để chống kẹt xe chứ sao. Thủ tướng Chính phủ từng có công văn nêu rõ rằng. Làm láo mỏng hay. Thậm chí có thể bảo đấy là việc rất bức thiết hiện. Chứ không phải chống để phá nền tảng ổn định mà chúng ta đang có.
Giám định của những hội đồng này theo một cơ chế khách quan. - (Cười): hay còn có đề tài nghiên cứu khoa học này nữa là chống.
Tháng 3 bắt đầu làm. Tôi biết tất những chuyện như thế rồi. Tuy không đúng với năng lực. Nhưng một khi chúng ta luôn luôn nhấn mạnh tới hiệu quả đầu tư cho khoa học thì chúng ta cũng cần suy nghĩ.
Chúng tôi đã phải thống nhất sách giáo khoa dùng trong vùng tạm chiến với sách giáo khoa ở vùng tự do thành một bộ thống nhất cho hệ 10 năm. 2 quyển dày! Tôi xem danh sách các đề tài ghi thì thấy tối thiểu phải đến 2/3 số đề tài mà ở các nước khác rất khó có thể được coi là đề tài khoa học.
Ví dụ. Là chưa hiểu về giáo dục. Theo quan niệm đúng đắn là gì? Đó là tiền chi trả cho người ta làm mướn việc chính ở mức độ bảo đảm cho người ta có thể sống được bằng mức lương ấy và làm tốt việc ấy. Quả quyết. Ông quê ở Điện Bàn. Không được viện bất cứ lý do gì.
Để người làm tốt có thể sống tốt mà không cần tới những việc “ngoài luồng”. Lấn đường! Kết luận của đề tài nghiên cứu khoa học này là.
Chuyên ngành mà ông đã có những thành quả ở tầm thế giới. Nhưng trong lúc ta tiêu tiền khá thoải mái thì lại để cho nhiều nhà khoa học lương không đủ sống. Không sáng tỏ ra mấy chục tỷ ấy đã được Bộ Giáo dục sử dụng vào những việc gì? Có dùng để bổ sung thu nhập cho cơ quan Bộ không? (nhất là theo quy định “thoáng” của Bộ Tài chính về dùng tài chính ở các cơ quan sự nghiệp có thu!).
Nhà xuất bản Giáo dục lãi mấy chục tỷ. Trong giáo dục cũng có không ít việc được vẽ ra để tiêu hết kinh phí.
Lãnh đạo các cơ quan không được phép tự ý cho các GS về hưu. Phải làm việc 20 năm không xài gì mới được khoản tiền ấy. Chứ ai có thì giờ đâu. - Vâng. Tới tương lai. Liệu chúng ta. Nhưng ở đây không phải vấn đề tiền. Nếu xác định nó là căn bệnh trọng phải uống thuốc đắng. Còn nếu đó là những nghiên cứu mang tính lý thuyết nền móng thì anh có thể đăng ký xin nhà nước tài trợ.
Chỉ có thuốc đắng mới dã được tật thôi! Tôi nói về lĩnh vực giáo dục nhé. Dung túng. GS Hoàng Tụy là một trong những người có công lớn trong việc thành lập Viện Toán học Việt Nam và Hội Toán học Việt Nam.
Nói cho cùng. - Tôi cũng hiểu là lương thấp thì phải vẽ ra như thế để bổ sung thu nhập và tôi rất cảm thông. Hoặc treo đầu dê bán thịt chó khá phổ thông. Thêm vào đó.
Nhưng đem lại phần đông thu nhập cho họ. Còn không chống. Bộ sách giáo khoa ấy hiện nay không còn dùng được nữa vì tình hình đã khác. Nhưng họ được quyền tuyển lựa đề tài nghiên cứu và nội dung môn học mà họ muốn giảng dạy cho sinh viên.
Vị GS này hay vị GS khác không còn khả năng làm việc nữa? - Xác định dễ lắm. “Treo đầu dê bán thịt chó”. Anh phải chứng minh được rằng anh vẫn có năng lực làm việc tiếp tục với cương vị GS nếu không anh tự bêu riếu mình. Trong khoa học chưa có. Còn về giới khoa học thì tùy theo hoàn cảnh của từng nước. Bất cứ ai muốn nghiên cứu khoa học cũng được khuyến khích nghiên cứu. “Cụ” Phạm Văn Đồng đã bảo với tôi rằng: “Anh nói đúng rồi.
Nhưng về quản lý mà để như vậy thì không tốt. Những GS nào muốn về hưu vì các lý do cá nhân chủ nghĩa thì cũng được về hưu. Vậy mà ở đây. - Tức thị chúng ta dù không “thừa giấy” nhưng vẫn “vẽ voi”.
Muốn chống tham nhũng ở Việt Nam thì cần phải hiểu cơ chế sản sinh ra các hiện tượng tham nhũng. Tình hình giang sơn khá hơn thì giải thưởng đó cũng chỉ 50-60 triệu đồng. Một GS có đặc quyền gì so với các nhà khoa học bình thường khác thưa GS? - GS ở các nước phát triển có nhiệm vụ giảng dạy và/hoặc nghiên cứu.
Có sao đâu. Thử nhìn xem cả xã hội người ta đều than phiền về sách giáo khoa và tiền tiêu cho sách giáo khoa rất nhiều. Theo tin đăng trên các báo. Từ hơn 20 năm nay tôi đã nhiều lần nêu quan điểm như thế với cấp trên.
Một khi người ta thấy mình không còn làm việc được nữa thì họ xin nghỉ ngay. Nhất là trong các môn khoa học tầng lớp.
Từ lâu tôi đã nhận thấy một điều. Không có nhà khoa học nào lại không ủng hộ việc khuyến khích thanh niên. Giả dụ rơi vào nước khác thì chất lượng giáo dục còn xuống nữa. Khoa học vẫn “còi cọc”. Chứ anh để cho người ta đói thì kiểu gì người ra cũng dễ làm bậy và khi anh trị kẻ làm bậy do họ bị anh để cho đói thì về mặt đạo lý cũng không ổn.
Trong ngành giáo dục chỉ trừ một số ít “con sâu làm rầu nồi canh”. Đó không phải là sự tự do vô bờ độ. Hóa ra chất xám nghiêm chỉnh lại rẻ mạt quá trong con mắt các nhà quản lý. Cái khó ở nước mình là hoạt động trong một số lĩnh vực không được minh bạch.
Rồi đề tài ấy phải đưa lên cấp này cấp nọ xét duyệt. Trong khoa học. Nhưng tôi nghĩ rằng. Còn lại phải nói. Hôm vừa rồi tôi có nghe thấy ai đó nói rằng. Nhưng tôi không quan tâm đến việc chứng minh. Có những hội đồng của nhà nước xem xét tài trợ cho các nghiên cứu như thế. Không được công khai bởi vậy nhiều khi chỉ nghe râm ran dư luận.
Được rồi. Thế mà. Ông Ronald Reagan ở Mỹ là một tỉ dụ. Khi về hưu rồi thì các GS không còn được quyền. Tuy nhiên. Không chỉ bằng những biện pháp thanh trừng mà bằng cả những biện pháp mang tính tổ chức và xây dựng.
Nhưng cơ chế là do ai làm? Có phải do đế quốc xâm lược nào áp đặt cho ta đâu? Muốn chống tham nhũng phải phân tích cho rõ cơ chế sinh ra nó. Vì những cái chứng minh ấy. Nhiều người trong họ là những anh hùng vô danh.
Giải thưởng ở tầm cỡ cao nhất quốc gia là giải thưởng Hồ Chí Minh dành cho thành quả một đời người thì ở đợt 1 cũng chỉ kèm theo 25 triệu đồng. V. Với nhiệm vụ cụ thể - Tại các nước phát triển. Đó là công việc nằm trong chức phận của Sở liên lạc - Công chính. Sôi nước mắt mới làm ra được. Nhưng tại sao lại không công khai ra. Theo tôi. - Sang trọng thì có thể không sang hơn nhưng kinh phí được cấp vững chắc sẽ nhiều hơn.
Phải đúng với năng suất của mỗi người và phải đủ cho người ta tái sinh sản sức cần lao mà điều này đâu phải không làm được. Nhưng thưởng 500 triệu đồng cho một thành công trong cuộc thi robot quốc tế của các bạn trẻ thì có thể tạo nên ấn tượng rất mạnh về việc mình chừng như rất quan tâm tới lớp trẻ.
Từng lớp rốt cuộc vẫn tốn từng ấy tiền của nhưng hiệu quả lại ngược lại với điều chúng ta mong muốn. Phải giảng giải. Điều nhiều người lo ngại là những việc này bộc lộ một quan niệm về khoa học ngày càng làm chúng ta cách biệt các chuẩn quốc tế và khó hội nhập. Nước Mỹ cũng từng có Tổng thống John Kennedy.
Tôi đã từng đọc nhiều bài viết của ông và về ông nên đã biết rõ tính cách chính trực. Tức thị GS cũng như một trưởng phòng hay hiệu trưởng. Đã là quy định của pháp luật thì không nên có ngoại lệ. Không phải chúng ta không muốn làm như vậy mà do hệ lụy nhiều năm từ quá vãng để lại nên chẳng thể ngay một lúc mà cải thiện được tình nghe đâu chúng ta hằng mong muốn.
Đã là GS hay các nhà khoa học lớn thì họ đều là những người tự trọng. Và rút cục. Luật Chống tham nhũng như đã soạn thảo cũng chưa đủ. “Cụ” còn bảo: “Phật mà ngồi trên đống bạc thì bạc cũng dính Phật. Tôi nhớ. Anh có đạo lý. (Cười to) - (Cũng cười to):. Nếu chúng ta không hiểu như thế thì chúng ta không thể có sự đầu tư đúng mức đối với khoa học. Nhưng trái lại. ” (Cười). Trừ trường hợp không còn khả năng làm việc nữa.
Chứ tôi không phải làm theo chỉ thị của một cấp trên nào. Vậy mà sau hàng chục năm. Vị Tổng đốc chống xâm lăng gắn bó bền lâu với đế kinh Thăng Long. Rồi anh phải đăng ký đề tài. Anh có thể trị được các hiện tượng bị động vì thứ nhất là anh có Luật pháp; thứ hai.
Có GS nói với tôi rằng có một đề tài rất mung lung là nghiên cứu về “con người” được cấp kinh phí tới 25 tỉ đồng. Theo cá nhân tôi. Khi về hưu rồi thường vẫn được quyền sử dụng những phương tiện và điều kiện cần thiết để tiếp kiến nghiên cứu các công trình mà mình thấy có triển vọng.
Hồi năm 1955-1956. Nhà khoa học chỉ có thể dùng một phần nhỏ thời gian và tâm tưởng để làm khoa học theo đúng trách nhiệm. Nếu đề tài nghiên cứu của anh khiến cho các công ty quan hoài thì họ sẽ cấp cho anh kinh phí. Nếu cứ buộc họ tới tuổi 60 là phải về hưu thảy thì thỉnh thoảng.
Họ đưa cho tôi kỷ yếu những đề tài khoa học Hà Nội trong 5 năm. Vì với cách trả lương giờ. Chính là phá và phá một cách hữu hiệu nhất. Tôi cũng hiểu rằng. Thậm chí. Tuy vẫn có thể được đấu mời dự giảng dạy. Tại Bắc Mỹ thì đối với GS không có quy định tuổi về hưu. Phức tạp vì câu chuyện này chính yếu đụng chạm tới một số cán bộ có chức.
Tôi không thấy phẩm chất họ kém hơn công chức các ngành khác. Họ không hưởng mấy chục tỷ ấy.
Một nhà toán học nức tiếng. Còn lại phải làm những việc khác. Nhưng nếu đổ hết bổn phận cho các nhà khoa học thì lại càng không đúng.
Nhưng ở các nước phát triển. Trong toán học. Người ta phải đổ mồ hôi. Cá nhân chủ nghĩa GS có thể đưa ra những ví dụ cụ thể để chứng minh nhận xét mới rồi không? - Nhiều chứ.
Nhưng nhiều khoản chi tiêu rất trời ơi đất hỡi. Và công lao động của họ xứng với thu nhập của họ – mặc dù nguồn thu nhập này dựa vào những hoạt động ngoài nhiệm vụ chính. Nói thế. Không có gì biện minh được. Lắm khi chúng ta làm rất tùy tiện. Tôi muốn nói thêm điều này nữa. Đắn đo. Nói thế là quan. Ham mê. Tôi đã biết rõ quan điểm của GS.
Điều đó là không tránh khỏi. - Tôi lắm lúc cứ vân vi tự nghĩ. Dù đó là những lĩnh vực liên tưởng tới toán học. Và anh có quyền đi kiện nếu anh cảm thấy quyết định đó không đúng. Cho tới bữa nay vẫn có thể giúp chúng ta nhận thức được rõ hơn nhiều vấn đề cần giải quyết để nền giáo dục nước nhà thực sự có thể “chuyển từ việc dạy và học truyền thụ một chiều sang phương pháp giáo dục mới nhằm hình thành năng lực và phẩm chất con người lao động mới…”.
Điều đáng ngạc nhiên là việc cải cách lương lậu một cách căn bản đã được ghi rõ trong quyết nghị Đại hội 9.
- Trong khi đó. Không ở trong cơ quan quốc gia thì chẳng thể nào có kinh phí. Ví dụ như họ bị ốm đau bệnh tật không thể làm khoa học được nữa. Ông nói lúc nào cũng dào dạt. Đối với những nhà khoa học lỗi lạc. - Lại càng không nên để cho quýt làm cam chịu.
- Vậy nên. Tôi dám nói rằng. Ai cũng kêu là lương thấp nhưng hầu như ai cũng sống được tử tế. Và những người tự trọng cũng không bao giờ ưng như vậy. Đó là việc của cơ quan quản lý. Thậm chí có lần ông còn gọi cách trả lương cho các nhà khoa học như hiện là “kỳ quặc”. Các GS có quyền độc lập công tác rất lớn. Có khi một phần mười mức thu nhập hàng tháng. Còn đâu thời giờ và tâm não lo cho việc chính.
Nhưng chống để xây. Về hưu thì mất hết. Tôi cũng đã nói ý như vậy. Một lần nữa tôi xin nói là. Thậm chí. Đó là tại sao? Đó không phải nhờ lương mà nhờ thu nhập. Thưa GS? - Ở ta. Có nhiệt huyết với quốc gia đại sự. Hay một GS cấp trên của mình rằng. - Xin cảm ơn GS! (Theo Hồng Thanh Quang / Công An dân chúng). Thì đắng mấy cũng phải uống. - Vâng. - Xin mời GS! - Chúng ta đều biết rằng.
Tôi sửng sốt lắm. Những quan điểm của ông. Cứ cho là như thế. Một chế độ lương bổng sở dĩ cứ duy trì mãi là vì nó có lợi cho một số “quan tham”. Trong tình trạng quản lý như thế này. Không thể đổ lỗi hết cho hàng ngũ đay nghiến về tình trạng suy đồi đạo đức của nền giáo dục hiện thời.
Trước khi gặp Giáo sư (GS) Hoàng Tụy. Đơn giản là vì chúng ta không quản lý tốt nguồn lực nên không có được một cơ chế phân phối hợp lý và đầy đủ.
Nhưng không nên gọi đó là đề tài nghiên cứu khoa học. Mà có khi tác dụng ngược lại. Các GS không phải về hưu. Nếu thấy không đúng thì cơ quan quản lý phải cải chính. Không “duy tâm” về mức lương - GS có cảm thấy mình có bổn phận trong những hiện tượng như thế không? GS cũng là một người có uy tín lớn trong khoa học.
Đạo đức các thầy cô giáo bây chừ bị suy giảm. GS Hoàng Tụy là cháu nội của em ruột Tổng đốc Hoàng Diệu. Nếu chúng ta cho phép tồn tại những ngoại lệ thì lắm khi các ngoại lệ này lại được phân bổ không hẳn đã đúng đối tượng.
Không giảng dạy được. Đây là một con người tốt. - Khác thế nào ạ. Và có nhiều cách để tìm ra nguồn kinh phí. Cũng như ở trong các vấn đề kinh tế - tầng lớp mà ông luôn rất quan tâm với suy tư náo động của một con dân nước Việt yêu đời. Không khoan nhượng của ông trong mọi chuyện. - Chúng ta đầu tư cho giáo dục rất nhiều chứ không ít đâu.
Hễ cứ là GS thì ai cũng tự tôn? - Tất nhiên! Nhưng nếu anh không tự tôn và không biết tự thoái lui thì lúc đó cơ quan có biện pháp xử lý. Đúng việc lắm. Tổng thống Pháp Jacques Chirac cũng tại nhiệm khi tuổi đã trên 70. Kể cả lý do không tìm được người kế nhiệm thích ứng để kéo dài thời gian công tác của những cán bộ đã đến tuổi về hưu.
Giáo sư là một chỗ làm. Các học hàm học vị là tiêu chí để xác định nhiệm vụ. Vì sao năm nào cũng sửa sách giáo khoa.
Nhưng ta luôn cảm nhận được rất rõ ràng rằng. Cứ nể nang nhau nên đề tài nào cũng qua hết. Nhưng có gì không phải ở đây? - Thôi. - Xin được nói thật. Quýt thì phải gọi là quýt. Cũng như trong giáo dục. Muốn gì thì gì. Nhưng chẳng thể đổ thừa cho đồng lương thấp.
Tổng số tiền tài từng lớp đầu tư cho khoa học dù còn ít nhưng không nhỏ đối với chúng ta (kể cả công quỹ và mọi nguồn khác). Còn tại nhiều nước khác. Lương. Cơ chế sinh ra bị động. Không còn nhiệm vụ giảng dạy nữa. Nhưng chỉ mới là hình thức. Vì GS đã không chỉ một lần đề cập tới. - (Cười): Đừng nghĩ rằng cứ dán cái nhãn nghiên cứu khoa học cho những việc như thế thì sẽ trở thành sang trọng hơn.
Lại có thể chưa chắc đã hợp lý. Một học giả ở hàng ngũ hàng đầu của nền khoa học và giáo dục nước nhà. Đã là GS thì họ có quyền nghiên cứu và giảng dạy những nội dung mà họ cảm thấy cần thiết.
Goethe đã từng nói thế rồi. Quảng Nam. - Hiện giờ tôi biết có người đổ lỗi cho cơ chế để phủi hết nghĩa vụ. Những nhà khoa học cảm thấy buồn cười vì như vậy Bộ Khoa học và Công nghệ đâu có thiếu tiền. - Mà toàn voi dữ. Cam thì phải gọi là cam. - Đây cũng là việc mà tôi nghe nói thôi. Nói thực là tôi vẫn cảm thấy bất ngờ với tư thế trò chuyện của GS Hoàng Tụy: tuổi đã cao (ông sinh năm 1927).
Vậy nên chăng cần kiên nhẫn hơn và nhìn hiện trạng xã hội ở giác độ thân thiện hơn chăng? - Tôi hỏi anh nhé. - Tôi xin nhắc lại là tôi không phản bác những chủ đề như thế nhưng đừng có gọi đó là các công trình nghiên cứu khoa học. - Đúng là “kỳ quặc”. Bây giờ mình cũng phải làm như thế nào để cho đồng lương trở lại thường nhật đúng với ý nghĩa của nó; hẳn nhiên.
Sở trường và bổn phận. Để cho các nhân viên của cơ quan đó thực thi. Đó là điều rất đáng lo ngại.
Có đề tài là Nghiên cứu những biện pháp chống ách tắc liên lạc trong đô thị. Hiện giờ anh có thái độ đối với tham nhũng như thế nào? Cũng phải kiên nhẫn thêm. Nếu chúng ta không có biện pháp quản lý thu nhập của viên chức. Mỗi năm sửa một tí rồi bắt học trò mua? Tôi cũng đã từng phụ trách làm sách giáo khoa. - Nói như GS thì liệu chúng ta có mộng ảo quá không khi cho rằng.
Không ít trí thức ở ta thường đưa ra những nhận định tổng quát rất quyết đoán nhưng lại không kèm theo bất cứ một minh chứng cụ thể nào. Chứ giữ được thế này đã là giỏi lắm rồi! Chỉ bao giờ chúng ta chịu suy nghĩ như vậy thì mới cứu được giáo dục.
Vì sao? Vì trong các môn khoa học tự nhiên. Chứ không nên là đồ trang sức để thỏa kinh niên háo danh của cá nhân mình. Tôi bỗng nhớ tới cuộc nói chuyện với giáo sư Hoàng Tụy. - Khi thực tại như thế mà bảo rằng các nhà khoa học vô can là không đúng.
Ở Mỹ và Canada chẳng hạn (tôi từng nhiều lần sang công tác ở đó). Một khi anh trả người ta mức lương thấp thì người ta phải xoay xở thêm nhiều việc khác để có mức thu nhập đủ dùng.
Tại những quốc gia phát triển mà tôi từng có dịp tới công tác. Công đâu mà đi sạo sục để tìm chứng cứ. Có lẽ những người làm công tác quản lý khoa học chưa hiểu hết công việc thực thụ của mình. Chẳng thể sống như vậy được. Hoàng Tụy quan trọng là năng lực - Hồng phong quang: Thưa GS. Vì dù sao họ còn làm việc khá vất vả.
Thế mà vẫn được cấp kinh phí nhiều tỉ đồng. - Tôi vẫn nghĩ rằng. Tất nhiên. Phải chờ thêm? - (Cười): Cần chống quyết liệt và đồng bộ. Điều này là cực kỳ đúng. Chứ GS thì mất cái gì? Trên cũng “mở” một số ngoại lệ cho giới khoa học nhưng cần cụ thể chứ cứ chung chung thì rất khó cho từng cơ quan thực hiện. Nhưng theo những gì tôi biết.
Tư duy nhân viên thường chọn cách ứng xử như thế. Nhưng xin được kinh phí năm bảy chục triệu một năm thì cũng cực kỳ gian lao. Luật pháp cho phép làm như thế. Theo cá nhân tôi. Có những đề tài nghiên cứu quan trọng của những nhà khoa học hàng đầu quốc gia hẳn hoi. Mỗi năm. Không mấy ai nói bừa đâu. Về chuyện này. Ở nước mình thì còn nhiều vấn đề phức tạp lắm. Cố nhiên. Một phần tư.
Anh nên thoái lui thôi vì anh không còn đủ năng lực sáng tạo nữa? - Tôi nghĩ. Chỉ cây đời mãi mãi xanh tươi”. Theo tôi. - “Mọi lý thuyết đều là màu xám.
Dù có nửa tỉ. - Tôi xin phép được thử “phản biện” lại ý kiến của GS. Hiện nay. Cái gì chưa đủ thì sẽ bổ sung.
Người ta đã đưa lên báo cả rồi. Về đội ngũ cha ở ta. Cả từ lương lẫn từ các nguồn khác. Trong tổ chuyên môn của tôi thôi. Những biện pháp mà chúng ta đã đề ra để chống tham nhũng vẫn còn chưa đủ. Nhất là trong các cuộc đua tài quốc tế. Đó là quy luật. Chẳng thể duy tâm trong chế độ lương hướng này. Ta có thể đồng tình hay chưa hẳn đã hiểu hết được những suy tư của ông.
Như thế thì dễ gây ảnh hưởng trong dư luận. Nếu năm nay tôi muốn giảng dạy một giáo trình mà tôi thấy cấp thiết thì tôi chỉ cần đưa ra đàm đạo trong khoa.
Các thầy giáo phần nhiều đều rất đáng kính trọng. Hơn nữa khi day trở những việc khác ấy thì rất dễ nảy sinh bị động. Còn ở ta. GS. Nhưng 5 năm rồi vẫn chưa thực hiện được. Đã là công trình nghiên cứu khoa học thì phải đưa ra cái gì mới.
Chứ không phải tuân theo một lịch trình nào đó từ trên ấn xuống. Nước Pháp từng có Thủ tướng Fabius mới 37 tuổi khi nhậm chức. Muốn chống lấn đường là phải đề ra những biện pháp tăng cường lãnh đạo giáo dục quần chúng.
Ngoài tầng lớp là như thế và trong ngành Giáo dục cũng là như thế. Ông Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ thường vẫn nhắc chúng tôi là phải biết coi trọng đồng tiền tài dân.
- Đúng thế. Tôi cũng biết ở nước mình có không ít người tới cơ quan đều đặn mà hầu như chẳng làm việc gì cả. Tình trạng vừa đá bóng vừa thổi còi. Họ bảo rằng. Mỗi thời mỗi khác. - Thực tế cho thấy. Tuy nhiên. V. Bên Nhật thì khoảng 65 tuổi về hưu nhưng lại được mời nối làm việc ở các trường tư. - GS có thể nói cụ thể hơn được không? - ví dụ. - Đúng vậy. Mà các vị này có nhiều bổng lộc có tên và không tên.
Và như thế là dễ có đất để phát triển những thói xấu như: sự gian dối. Chứ không như ở ta. Tôi bảo rằng. Thí dụ như một số nhà khoa học lỗi lạc cũng như một số chính trị gia xuất sắc. Mới tầng 40 đã vào được Nhà Trắng. Mà phần đông là được nghiệm thu “xuất sắc” (cười).
Nhưng ở đây. Và khi ra tòa. Một viện nào đó. Nhưng ông vẫn giữ nguyên trong mình những bức xúc rất thanh niên.
Và ở đây chống là xây. Tới tháng 9 đưa vào sử dụng. Cái đó thì hoàn toàn đúng nhưng cũng không nên đổ riết cho cơ chế. - Đó là nhận xét rút ra từ thực tiễn hoạt động khoa học của GS hay chỉ là những điều GS “nghe nói” thế? Tôi rất xin lỗi GS nhưng tôi cũng phải nói rằng.
Lương lắm khi chỉ là một phần ba. Nhưng đôi khi cái đúng đối với tuyệt đại bộ phận thì trong một số trường hợp cá biệt. - Đúng thế. Có thể anh ở quá độ tuổi về hưu rồi nhưng vẫn có thể làm tổng thống hay thủ tướng giỏi. Hay nói theo một cách khác.
Tất tật học trò đều có sách. - Nhưng ai sẽ là người xác định rằng. Rõ ràng là chúng ta nói quan tâm đến đầu tư cho khoa học. Nghiên cứu khoa học theo đúng nghĩa của nó thường là sự hy sinh thầm lặng. #. Muốn làm và dám làm. Quan trọng là có quyết tâm. Cản ngăn cái kia. Mà đằng sau đó có chuyện đánh giá. Một tỉ cũng không phải là nhiều.
Các nhà khoa học trang nghiêm. Tỉ dụ. Chống để xây. Xuống cấp. 25 tỉ?! Có lần phóng viên của Ban Thời sự Đài Truyền hình Việt Nam đến phỏng vấn tôi về các đề tài khoa học. Nhưng mức lương phải công bằng. Trong nghiên cứu khoa học đã vậy.
Nếu ta để một bộ phận nhân viên nào còn túng thì tất yếu bộ phận đó sẽ đầu hàng tới thụ động (khi đó chưa dùng từ tham nhũng mà mới chỉ nói là có thụ động thôi).
Thí dụ như phòng thể nghiệm chẳng hạn. Yêu người. - Thế chống tham nhũng phải thế nào? Anh có thấy phải quyết liệt chống tham nhũng không? - Phải quyết liệt.
Mình còn nghèo thì lương không thể cao được. Tôi biết có những đề tài gọi là nghiên cứu khoa học nhưng thực ra lại chẳng có gì đáng gọi là nghiên cứu khoa học cả. Có ngoại lệ là dễ bị lợi dụng làm những chuyện không đúng người. - Tôi rất nhất trí với GS. Nhưng nói như thế thì nhiều bộ luật của chúng ta đều có thể “lách” được. Không quýt làm cam chịu - Công việc nghiên cứu khoa học ở các nước phát triển cũng khác với ở nước mình.
Lúc bấy giờ. Cả khâu duyệt đề tài lẫn khâu nghiệm thu. Khi xem xét cán bộ thì yếu tố cần phải được quan hoài hơn hết vẫn là năng lực. Nghe những điều người đứng đầu ngành giáo dục Việt Nam bộc lộ. Với tính nết cực kỳ Á Đông của mình. Khi được trực tiếp gặp ông.
Hoặc trong thời kì vài năm không có nghiên cứu gì. Có bao giờ nói được với một đồng nghiệp lớn tuổi. Tai đã hơi nghễnh ngãng. GS nghĩ thế nào về chuyện này? Nên chăng chính thức hóa một số ngoại lệ? - Tôi nghĩ. Lắm khi cái giá trả cho các sự việc không hẳn ở giá trị tuyệt đối của nó mà ở hiệu ứng tầng lớp mà sự việc đó gây ra. Tôi không bảo là việc nghiên cứu những biện pháp như thế là không cần thiết.
- Không như ở ta tức thị thế nào? - Khâu xét duyệt đề tài nghiên cứu khoa học để cấp kinh phí ở ta chưa chặt.
Chưa biết và phải vận dụng nhiều hiểu biết khoa học chứ không phải chỉ nói chung tăng cường cái nọ. - Thì thế. Cho tới hôm nay. Thực ra. Cấp nhiều kinh phí cho một công trình nghiên cứu khoa học trang nghiêm và dài lâu có khi không được mấy người biết tới.
Thí dụ. Nền chính trị thế giới chẳng từng có những người trên 70 tuổi rồi mà vẫn thắng cử tổng thống hay sao.
